เมื่อวันที่ 15 กันยายน 2560 ยานอวกาศ Cassini ล่วงลับอย่างล้ำค่าเมื่อตนเองถูกเผาไหม้ไปขณะล่วงเข้าสู่ชั้นบรรยากาศของดาวเสาร์ด้วยความเร็ว 76,000 ไมล์/ชั่วโมง   Cassini เดินทางและสำรวจอวกาศมาแล้ว 20 ปี และเปิดความรู้ใหม่เกี่ยวกับสุริยจักรวาลในหลายๆ ด้านให้กับมนุษยชาติ  ข้อมูลนาทีสุดท้ายที่ส่งกลับมายังศูนย์อวกาศในโลกมนุษย์ก่อนตนเองจะดับสูญไป เปิดยุคใหม่ให้กับการสำรวจอวกาศ  การเข้าไป “เห็น” ดาวเสาร์เป็นครั้งแรกเป็นการกระโดดคว้าความรู้ทางวิทยาศาสตร์ครั้งใหญ่สำหรับศตวรรษที่ 21 หลังจากที่มนุษย์เราได้กระโดดคว้ามาครั้งหนึ่งแล้วในการเดินทางสู่อวกาศและการไปเดินบนดวงจันทร์ในศตวรรษที่ 20   เมื่อ 4 ตุลาคม ค.ศ. 1957 Sputnik ของสหภาพโซเวียต ออกพ้นโลกสู่ห้วงอวกาศได้  Yuri Gagarin เป็นมนุษย์คนแรกที่ได้ขึ้นไปสู่อวกาศ และเห็นโลกของเราจาก “นอกโลก” หนึ่งเดือนต่อมา อเมริกันก็ส่ง Alan Shepard ขึ้นไปบ้าง และประธานาธิบดีจอห์น เอฟ เคนเนดี้ ได้ตั้งเป้าหมายแห่งชาติตั้งแต่ 25 พฤษภาคม 1961  ว่าจะส่งคนไปยังดวงจันทร์ให่ได้ก่อนสิ้นทศวรรษ นักวิทยาศาสตร์ นักการเมือง อเมริกันพร้อมใจกันทำให้พันธกิจนี้เป็นจริง คนทั่วโลกได้เห็นการถ่ายทอดสด Neil Armstrong ออกจากยานอวกาศไปเดินบนดวงจันทร์ในปี ค.ศ. 1969 พร้อมกับลุ้นระทึกให้ยานอพอลโล11 เดินทางจากดวงจันทร์กลับสู่โลกโดยสวัสดิภาพ นี่เป็น “ก้าวเล็กๆ ของคนคนหนึ่ง แต่เป็นก้าวที่ใหญ่ย่ิงของมวลมนุษย์” บทเรียนสำคัญในครั้งนั้นคือ ตั้งใจมั่นแล้วไปให้ถึงด้วยการร่วมมือกันทุกฝ่าย ต่างคนต่างทำในสิ่งที่ตนถนัด และเป็นหน้าที่ แม้พ้นวาระประธานาธิบดีคนเดิมมาแล้ว ก็ยังยืนพันธกิจเดิม ไม่วอกแวก ไม่บิดเบี่ยง สองชาติแข่งกันเก่ง เอาชนะกันด้วยฝีมือและความรู้ (ปัดแข้งปัดขากันบ้างหรือเปล่าไม่รู้ แต่ผลคงไม่ร้ายแรงจนถึงกับทำให้โครงการอวกาศชะงักงัน) ทำให้วิทยาศาสตร์ก้าวหน้าไปอีกระดับหนึ่ง ดาวเสาร์มีเสน่ห์ลึกลับชวนค้นหาที่สุด ในเวลานี้รู้แล้วว่า มีดวงจันทร์นับได้ถึง 62 ดวง มีวงแหวนล้อมรอบเป็นพัน เป็นก้อนน้ำแข็ง ที่แผ่ออกไป 90,000 ไมล์ในอวกาศ ซึ่งยังไม่ได้ข้อมูลชัดเจนว่าวงแหวงเหล่านี้เกิดพร้อมดาวเสาร์และระบบสุริยะ หรือเกิดจากดาวเสาร์ในภายหลัง  พื้นผิวของ Titan ดวงจันทร์ดวงใหญ่ที่สุดของดาวเสาร์คือมีเทนและอีเทนเหลว ส่วนดวงจันทร์อีกดวงเป็นเกลือแช่แข็ง ภายใต้มีของเหลวร้อนที่พึ่งออกมาจากใจกลาง  จึงอนุมานกันว่าน่าจะมีโอกาสที่จะพบ “สิ่งมีชีวิต” ดังที่มนุษย์เรารู้จัก  และในระหว่างการเดินทาง Cassini ยังได้ทีโอกาสสังเกตปรากฎการณ์ทางธรรมชาติในอวกาศอย่างใกล้ชิดอีกหลายเรื่อง นับเป็นโบนัสสำหรับนักวิทยาศาสต์อวกาศโดยแท้ นี่เป็นแค่ส่วนเดียวของการ “ทำความรู้จัก” กับเพื่อนร่วมสุริยจักรวาล ที่กำเนิดมาเมื่อ 4,500 ล้านปีมาแล้ว ยังมีความเข้าใจอื่นที่รอการวิเคราะห์อีกมากมายจากข้อมูลที่ Cassini ส่งมาให้ การเข้าใจนพเคราะห์ดวงอื่นๆ อาจจะส่องสะท้อนให้มนุษย์เราเข้าใจกำเนิดและความเป็นมาของโลกเรามากขึ้นด้วย สำหรับผู้ที่ติดตามความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คงเข้าใจดีว่าการสำรวจอวกาศต้องประยุกต์และพัฒนาความรู้วิทยาศาสตร์อย่างสูงเพื่อออกแบบยานและอุปกรณ์ประกอบทั้งหมด เพื่อรับกับสถานการณ์ที่ไม่รู้จักมาก่อน เป็นการ design for the unknown สิ่งท่ีพัฒนาขึ้นมาในโลกของการทหารและอวกาศ มีผลพลอยได้เป็นสินค้าอุปโภคด้านเทคโนโลยีที่เราใช้กันอยู่ทุกวันนี้ เช่น เครื่องมือสารสนเทศต่างๆ  ที่ตัองพึ่ง “การลงทุน” วิจัยพัฒนาของภาครัฐในระยะต้น มองผิวเผินเพียงเท่าที่ได้รับฟังจากสารคดีทางอินเทอร์เน็ต ก็ได้เห็นบทเรียนสำหรับวิทยาการจัดการหลายข้อ เช่น การตั้ง “วิสัยทัศน์ พันธกิจ” “การทำงานเป็นทีม” การ “ประสานงาน” และความสำคัญของ “ลอจิสติกส์” การวางแผนและการประสานงานจำเป็นมาก โครงการนี้เป็นโครงการนานาชาติ ต่างชาติต่างรับงานที่ถนัดไป เช่นยุโรปทำงานเรื่องส่งยานไปสำรวจดวงจันทร์ Titan เป็นต้น ทุกคนทำหน้าที่อย่างตั้งใจและอุทิศ นักวิทยาศาสตร์หลายชาติ หลายสาขามาทำงานร่วมกัน โดยต่างก็ทำในส่วนที่ตนถนัดอย่างดีที่สุด แบบพลาดไม่ได้ เพราะการพลาดของหนึ่งคนหรือหนึ่งทีมอาจหมายถึงความล้มเหลวของทั้งโครงการที่ได้ลงทุนไปเป็นเงินมหาศาล  งานปฏิบัติการก็ต้องคิดและทำล่วงหน้าอย่างเป็นระบบและชัดเจน ไม่ว่าจะเป็นการจัดกำลังคน การรับส่งข้อมูล การสั่งการผ่านหอบังคับการที่ต้องคิดล่วงหน้าเนื่องจากคำสั่งต้องเดินทางไกล และประสบกับสถานการณ์ที่ “ไม่เคยรู้จักมาก่อน” อีกมากมาย (สัญญาณแรกที่โลกได้รับจากยาน Cassini หลังจากเข้าถึงบรรยากาศของดาวเสาร์ ใช้เวลาเดินทาง 80 กว่านาที) พันธกิจชัดเจน ไม่เบี่ยงเบน แม้เจอสิ่งที่น่าสำรวจระหว่างทางก็ตาม การมุ่งสู่ดาวเสาร์เป็นพันธกิจของการเดินทางครั้งนี้ แม้พันธกิจของผู้คุมห้องสัญญาณบังคับยานจะสิ้นสุดลงแล้ว และบางคนอาจจะรู้สีกว่างเพราะหมดภาระที่มุ่งทำมานับสิบปี  แต่งานของนักวิเคราะห์ยังรออยู่อีกมากมาย ดังที่อาจารย์ที่สนใจแอสโตรฟิสิกส์ กล่าวว่า “ตอนเริ่มต้นโครงการ Ph.D ด้านอวกาศได้งานและทำงานนี้เกือบชั่วชีวิต …